Ichi Rei Shi Kon

In het Japanse koshinto (het oorspronkelijke shinto) wordt de essentie van elk wezen;  kami, mens, dier, plant, mineraal,  gezien als een geheel (ichi rei) dat uit vier aspecten (shikon) bestaat. Deze essentie wordt tama of mitama genoemd.

Het woord tama duidt op iets ronds zoals een bal of een sfeer. In Aikido kennen we het vooral als een ronde sfeer die de aikidoka omgeeft als een luchtbel.  De Romeinen kenden een vergelijkbaar beeld en noemden het aura (ademtocht). Die sfeer staat in de moderne psychologie bekend als de persoonlijke sfeer, de ruimte om je heen die eigen is en waar niet iedereen zomaar in wordt toegelaten.  Dit verschilt met de Cartesiaanse opvatting dat de huid de begrenzing is van de mens (dier, plant).  De ruimte om je heen hoort tot je eigen invloedsfeer, je gevoel van waarneming beperkt zich niet tot de begrenzing van de huid, maar strekt zich uit in de gehele ruimte om je heen. Afhankelijk van je stemming, de kracht van je ki, kan de persoonlijke sfeer groter of kleiner zijn.

Het woord mi is hier een eervolle, respectvolle aanduiding.

Tamashii

Van oudsher ging men er vanuit dat de tama op het moment van comceptie ontstond (kuni tama) en tot volledigheid kwam door de waki tama, afkomstig van de ouders, hetgeen leidde tot de geboorte.

Alle entiteiten  hebben tama, ongeacht of het om kami, mensen, dieren, planten, stenen, beken, rotsen, vuur, etc. gaat. Omdat ze tama hebben zijn het sacrale entiteiten (alle leven is heilig).  Ze beschikken over tamashii,  de kracht, vermogens, capaciteiten van de tama. Deze tamashii is persoonlijk, eigen aan iedereen en aan elke entiteit.  Het is dit deel dat zich op zijn beurt kan ontwikkelen tot een kami.

Hieruit volgt al dat er telkens nieuwe kami kunnen ontstaan, ontdekt kunnen worden of zich kunnen ontwikkelen tot kami. Ook de tamashii van mensen kan zich ontwikkelen tot kami.  

Magatama

Het bekendste symbool voor de mitama is wel het juweel, de maga-tama. Deze heeft de vorm van een traan, een vallende waterdruppel (mizu-tama).

De magatama juwelen behoren naast het zwaard en de spiegel tot de klassieke keizerlijke regalia van Japan. De oudste gevonden magatama juwelen zijn bijna drieduizend jaar oud. 

Magatama - archeologische vondsten

moderne magatama als sieraad

Mitsu tomoe
 De mitsu tomoe wordt gevormd door drie om elkaar heen cirkelende magatama. Het symbool is te vergelijken met de Keltische triskel, een geliefd motief van de samurai-klasse en is in Japan op tal van objecten terug te vinden, bijvoorbeeld op de O daiko (grote trom) tijdens optredens van bekende taikogroepen als Kodo of Ondekoza.

enkele mitsu tomoe op een tsuba

Keltische triskel

Triskel op een keltische bronzen schijf

Naohi no mitama (ichi rei)

Het geheel van de tama staat bekend als de naohi no mitama (of ichi rei) en deze bestaat uit de volgende vier afzonderlijke mitama (shikon);  ara mitama,nigi mitama, sachi mitama, kushi mitama.

Ara impliceert hier de functie van “aru” – het verschijnen in de uiterlijke wereld,  nigi de functie van  “nigiru” – het verstevigen van de innerlijke wereld,  sachi (of saki) de functie van “saku” – het analyseren, onderscheiden, in te delen en kushi de functie van “kushi” – het tot de kern doordringen, centreren.

het kruis van de mitama

Ara mitama

Ara mitama is een wilde, ruwe, grove, gewelddadige geest, het is het aspect dat het kwade kan  vernietigen, en in die vorm een noodzakelijke kwaliteit voor de krijger die zich voorbereid op de strijd of reeds in een staat van oorlog is.  Het vernietigt  ook opkomende verleidingen en is  constructief voor het verhevene , het sacrale. En is in die zin niet uitsluitend te beschouwen als een negatief aspect. Echter, als er teveel aandacht gaat naar de Ara mitama dan kan het zich uiten in de vorm van agressie en ongebreideld geweld.  De ara mitama staat ook voor vorm, verschijning in tegenstelling tot essentie.

Nigi mitama

De nigi mitama vormt het tegendeel van de ara mitama en is te beschrijven als een milde, stille, verfijnde en vreedzame geest. Het is de geest die vrede brengt, die zich aanpast om de harmonie te bewaren, een geest die het vermogen heeft tot eenheid en saamhorigheid te leiden. Het staat voor essentie in tegenstelling tot vorm, verschijning in de wereld  van de ara mitama. Men ziet de migi mitama wel als het essentiele, oorspronkelijkedeel van de  mitama als geheel.

Saki mitama

De saki mitama of sachi mitama wordt gezien als de gelukkige, bloeiende, creatieve, zegenbrengende geest. Het heeft het vermogen gelukkig te maken,  zuivere liefde te geven, schoonheid te ervaren en zegen te geven.

Kushi mitama

De kushi mitama (of kushibi mitama) staat voor het verborgene, het geheimzinnige, het wonderlijke, de innerlijke geest, inventiviteit,  het doen van ontdekkingen, het ervaren van het mysterieuze.  Het is de geest die mysterieuze en spirituele transformaties teweeg kan brengen. Het is de oorspronkelijke helende kracht,  de kracht die actief is het proces van genezen en in de gebruikte medicijnen. Het is mogelijk om je kushi mitama te verliezen

Bekijken we de mitsu tomoe dan zien we drie tama afgebeeld. Deze staan voor ara mitama, nigi mitama en saki mitama. De kushi mitama is onzichtbaar en blijft verborgen. Het is door shugyo dat deze pas zichtbaar en duidelijk voor ons wordt.

Tom Verhoeven

Auvergne, zomer 2012