Kumano Juku Dojo

O Sensei kwam vaak naar Kumano om daar de Kodo, de oude pelgrimsroute te bewandelen naar Kumano Hongu Taisha om daar te bidden. Kumano Hongu Taisha is de schrijn waar zijn ouders kwamen om te bidden voor een zoon. En toen deze geboren werd beschouwde men hun zoon als een kind van de Kumano kami sama. Kumano Hongu Taisha wordt daarom gezien als de spirituele geboortegrond van Aikido.

Behalve de Hongu Taisha bezocht O Sensei tijdens zijn pelgrimages in Kumano de Kumano Nachi Taisha (Nachi waterval) en de Kumano Hayatama Taisha in Shingu.

Tijdens een van die pelgrimages kwam hij tot het inzicht dat er een Aikido dojo in Kumano opgericht moest worden, in Shingu nabij de Kumano Hayatama Taisha.

In 1950 werd begonnen met het ontwerp en de bouw van de Aikido Kumano Juku Dojo in Shingu. Aikido grondlegger Ueshiba Morihei gaf zelf leiding aan de bouw en bezocht het bouwterrein geregeld.

In de jaren die volgden kwam O Sensei vaak naar de Kumano Juku Dojo om er les te geven in Aikido.

Zijn voornaamste leerling uit die tijd was Michio Hikitsuchi (1923 – 2004) – een ervaren budoka die zich had bekwaamd in Kendo, Kenjutsu, Jujutsu, Bojutsu, Karate, Jukenjutsu en Iaido. Reeds op jonge leeftijd (voor de oorlog) had hij O sensei leren kennen en hij werd een van de meest toegewijde leerlingen van de grondlegger.

Hikitsuchi Michio sensei en O Sensei

Hikitsuchi sensei werd benoemd tot dojo cho van de Kumano Juku Dojo. In 1969 ontving hij uit handen van O Sensei een 10^e dan – de hoogste graad ooit verleend in Aikido. Onder zijn leiding kreeg de Kumano Juku Dojo grote vermaardheid als traditionele Aikido dojo en als spiritueel centrum van Aikido. Leerlingen van Hikitsuchi sensei openden op verschillende plaatsen in Japan branch-dojo (Kiho Shibu) van de Kumano Juku Dojo. 

Hikitsuchi sensei in de Kumano Juku Dojo

Hikitsuchi sensei gaf in de loop der jaren meerdere Aikido stages in Europa en in de V.S. In 1987 kwam er een Aikido instructie-video uit waarin Hikitsuchi sensei niet alleen inging op de technische aspecten van Aikido, maar ook de spirituele kant van Aikido belichtte. In 1991 kreeg hij een onderscheiding van de Nippon Budokan voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van Aikido en zijn meer dan vijftig jaar onderricht daar in. Veel aikidoka uit verschillende landen bezochten de Kumano Juku Dojo en sommigen verbleven er jarenlang als uchideshi. Sommige van de meest toegewijde van hen kregen toestemming om in hun eigen land een branch-dojo van de Kumano Juku Dojo te openen.

Er zijn tegenwoordig branch-dojo van de Kumano Juku Dojo in Zwitserland, Spanje, Duitsland, Frankrijk, Finland, de V.S. en in Zuid – Amerika.

 Na het overlijden van Hikitsuchi sensei in 2004 werd Motomichi Anno sensei als diens opvolger benoemd tot dojo cho van de Kumano juku dojo.

Motomichi Anno sensei (1931) beoefende naast Aikido ook Judo, Iaido en klassieke Japanse dans. Bekwaamt zich al vele decennia in Shodo, de Japanse kalligrafie-kunst. Woont heel landelijk op een boerderij en is een groot kenner van de natuur. Trainde vijftien jaar onder leiding van O Sensei en volgde daarnaast de lessen van Hikitsuchi sensei. Net als Hikitsuchi sensei benadrukt hij in zijn lessen de integratie van fysieke en spirituele training.

In 1969 richtte hij de Matsubara Dojo in Kumano stad op. Hij gaf daar les in Aikido tot zijn aantreden als dojo cho van de Kumano Juku Dojo. In 1978 ontving hij een achtste dan van Aikikai Hombu Dojo.

Anno Motomichi sensei

Motomichi Anno sensei heeft meerdere stages gegeven in Europa en in de V.S.

In 2008 verscheen de DVD Aikido No Kokoro met daarop beelden van een Aikido stage die Motomichi Anno sensei in 2007 in California gaf en met o.m. historische beelden van leerlingen van de Kumano Juku Dojo.

In 2008 was onder leiding van Anno sensei de Kumano Juku Dojo verantwoordelijk voor de organisatie van het internationale IAF congres. Het congres werd gehouden in Kumano – de Aikido stages werden gegeven in Tanabe, de geboorteplaats van O Sensei, terwijl de demonstraties (Aikido embu) gegeven werden op het Oyunohara veld in Hongu – de spirituele geboorteplaats van Aikido.

In januari 2009 werd Motomichi Anno sensei vereerd met de hoogste onderscheiding van de Nippon Budokan voor zijn verdiensten in het verspreiden van Aikido en zijn toewijding aan Budo in het algemeen.

In 2008 accepteerde Anno shihan gracieus mijn uitnodiging om naar Nederland te komen. De Aikido stage onder zijn inspirerende leiding werd gegeven april 2009. Anno sensei werd geassisteerd door Sugawa shihan (nana dan) en Nishi shihan (roku dan).

Tijdens de Aikido stage werd er ceremonieel een Ofuda van de Hongu Taisha geplaatst bij de kamidana, werden er aan alle aanwezige aikidoka door Anno sensei met de hand op rijstpapier gecalligrafeerde kanji uitgereikt en ontving ik uit handen van Anno sensei de bevestiging van erkenning als sensei (Aikido shihan).     

In de jaren daarvoor had Kiichi Hine shihan reeds meerdere malen een uitnodiging van mij om in Nederland les te komen geven tijdens een seminar geaccepteerd. Heel ongebruikelijk, want de shihan van de Kumano Juku Dojo gaan eigenlijk alleen naar dojo die bij de Kumano Juku Dojo zijn aangesloten en waar les gegeven wordt door een instructeur die opgeleid is aan de Kumano Juku Dojo. De eerste stage met Hine sensei was al uitzonderlijk omdat deze geheel onverwachts en niet gepland werd gegeven – Wilbert Sluiter van de Heiwakan dojo in Den Haag had bericht gekregen dat Hine sensei naar Nederland zou komen en bereid was om een les te geven. Wilbert Sluiter stelde mij voor om de stage samen te organiseren en ondanks de tijdsdruk lukte dit goed. De Aikido stage bracht veel aikidoka van verschillende dojo op de tatami en het werd een succes. Maar het waarom van de komst van Hine sensei is altijd een mysterie gebleven – ook in Japan, waar men evenmin begreep waarom Hine sensei dit had gedaan en waarom hij mijn daarop volgende uitnodigingen telkens accepteerde. Uiteindelijk beschouwde men daar de komst van Hine sensei en de daaruit ontstane band met Kumano Juku Dojo als een daad van kami sama.  

Kumano staat in Japan bekend als het land van de geesten omdat men veronderstelde dat de geest van de overledenen daarheen trokken. Het is de streek waar de keizers van Japan naar toe gingen op hun spirituele zoektocht. Pelgrims uit geheel Japan volgden hun voorbeeld. Kumano is de streek waar de aanwezigheid van de kami het sterkst voelbaar is. De ki is er zo turbulent en intens dat gezegd wordt dat oprechte mensen zich er onmiddellijk thuis voelen, terwijl de onoprechte bezoeker niet weet hoe snel hij zich uit de voeten moet maken.

Yatagarasu

De grote kraai (raaf) met drie poten is het aloude symbool van Kumano. Hij is de boodschapper van de kami en de gids voor hen die het pad gaan. Hij schiet uit het niets te hulp indien je dreigt te verdwalen en zal je steunen met kleine aanwijzingen die alleen voor jouw oren bestemd zijn.

Kodo (Kumano Sankeimichi) is de oude pelgrimsroute naar de Kumano Taisha,  de grote schrijnen van Kumano. Sommige van de paden van deze route zijn al eeuwen en eeuwen onveranderd. Tegenwoordig is het een door UNESCO erkende world heritage site net als de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella in Europa.

Tom Verhoeven

Auvergne, winter 2012