Aikido kende ik
aanvankelijk van enkele dubieuze Amerikaanse boekjes die me er geen goede
indruk van gaven. Dat veranderde toen ik een boek van Koichi Tohei, “This is
Aikido” (1968) en het boek “Aikido” (1974) van de zoon van de grondlegger
Kisshomaru Ueshiba vond . Maar wat ik las over Aikido en wat ik in de foto’s
meende te zien dat zag ik niet bij de verschillende Nederlandse instructeurs
die ik les zag geven. Dat “Aikido” deed me juist weer denken aan die eerste
dubieuze Amerikaanse boekjes; het zag er uit als een ruw soort jiu jutsu
aangevuld met wat eigenaardige trucjes en bewegingkjes. Ik herinner me nog goed
de Amsterdamse instructeur die me in plat Mokums uitlegde; “dan doe je hier
effe tensjie naage, maar dat werkt niet echt, dus doe je er een beenworp bij”. Zijn
techniek was slordig en geforceerd. Maar belangrijker was de vraag die bleef
hangen “waarom zou je een techniek als tenchi nage willen leren als deze toch
niet werkt?”. Het andere uiterste kwam ik ook al gauw tegen; Aikido als een
soort mengeling tussen Morris dancing en de toen populaire sensitivity
training. Het weerhield me lange tijd om me serieus te verdiepen in Aikido, de
Chinese krijgskunsten trokken me veel meer en de mensen die het beoefenden of
er les in gaven (meestal Chinese leraren) konden dat laten zien wat ik ook in
de boeken er over las.
De verandering
kwam door de eerste les die ik van Tamura sensei kreeg. Om onbegrijpelijke
redenen vond ik mezelf telkens weer terug op de grond, terwijl ik hem, ofschoon
hij geen voelbare weerstand bood, met geen mogelijkheid naar de grond kreeg.
Hij kon iets of begreep iets dat al die Nederlandse instructeurs niet konden of
begrepen. En ik wilde weten wat dat was. Rond diezelfde tijd werd een
geimproviseerde dojo in een oud pakhuis in de Amsterdamse Jordaan veranderd in
een geimproviseerde filmzaal. Een grote projector draaide een 16 mm film af
over Aikido. En voor het eerst zag ik bewegende beelden van Aikido grondlegger
Morihei Ueshiba O Sensei. En ik zag Aikido zoals het er uit hoorde te zien! De
beelden maakten diepe indruk op me - dit was de Budo die ik wilde leren
begrijpen, dit wilde ik beoefenen, dit wilde ik kunnen. Deze film en die eerste
boeken van Japanse Aikido-leraren vormden samen het criterium waaraan het
Aikido dat ik beoefende moest voldoen. En ofschoon daar inmiddels enige
decennia aan ervaring en training aan toegevoegd moet worden met daarmee
gepaard gaande nieuwe inzichten, vind ik dat eigenlijk nog steeds een geldig
criterium.
De film is van
1961 en toont O Sensei op 78-jarige leeftijd. Er zijn meerdere bekende leraren
te herkennen als zijn uke, o.m. zijn zoon Kisshomaru Ueshiba en Saito Morihiro.
Pas jaren later
zag ik een andere film met beelden van O Sensei. De film is opgenomen in 1935
en O Sensei is dan 51 jaar oud. De beelden laten een heel modern aandoend
Aikido zien, vloeiende bewegingen en veel dynamiek in de ukemi. Veel technieken
met wapens. In feite ontkracht de film veel van de bestaande Aikido mythes,
zoals; “Aikido kent geen wapentechnieken”,
“het Aikido (Aiki budo) van O Sensei bestond alleen maar uit statische
technieken”, “Aikido is pas ontstaan na de tweede wereldoorlog”. Het is een
historisch feit dat O Sensei in zijn ontwikkeling zeer is beinvloed door de
Daito ryu technieken van zijn leraar Takeda Sokaku. Maar deze film toont ook de
vlijmscherpe breuk die O Sensei maakte met de technieken en methode van de
Daito ryu. Het toont eens te meer dat Aikido een op zichzelf staande Budo is
die door zijn authenticiteit niet terug te voeren is op een voorgaande Budo. De
bewegingen en technieken van O Sensei zijn dynamisch, vloeiend en rijk aan
variaties. Wat hij laat zien lijkt sprekend op de technieken die decennia later
door zijn leerlingen werden doorgegeven. Natuurlijk bracht elk van die
leerlingen zijn eigen persoonlijkheid mee in de uitvoering van die technieken,
maar dat was ook de opzet van O Sensei. Hoe verschillend ook, in grote lijnen,
maar ook in verrassende details vind men
het Aikido van O Sensei terug in het Aikido van zijn meest toegewijde leerlingen.
En vervolgens in het Aikido van hun leerlingen.
Ook deze film beschouw
ik samen met de eerstgenoemde als een goede maatstaf voor je eigen Aikido.
Mocht het zo zijn dat je je eigen beoefening van Aikido niet herkend in wat de
grondlegger van Aikido hier laat zien, dan kan het zijn dat je nog niet op het
gewenste niveau zit. Maar de kans is ook aanwezig dat je geen echt Aikido
beoefent…
Tom Verhoeven
Auvergne Lente
2012
Film 1: Japanse
t.v.-documentaire 1961
Film 2: Asahi
News 1935
Beide films zijn
on-line verkrijgbaar bij Aikido Journal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten