Herinneringen aan Tamura sensei

 

Tamura Nobuyoshi, geboren in Osaka (2 maart 1933) als zoon van een kendo leraar, werd in 1953 uchi deshi aan de Aikikai Hombu dojo in Tokyo en was een van de favoriete uke van O sensei. Hij is op veel filmmateriaal te zien als uke van O Sensei en ging met hem mee naar Hawaii als Otomo om hem te begeleiden en te assisteren bij het geven van Aikido stages en –demonstraties. In 1964 werd hij door Aikikai Aikido Hombu dojo naar Frankrijk gezonden waar hij zich vestigde in Marseille. Op aanwijzing van de Franse overheid ontwikkelde hij een “Nationale Methode” dat in boekvorm verscheen met veel foto’s van de basistechnieken van Aikido. Aanvankelijk gaf hij vooral Aikido lessen in Frankrijk, waar  hij een leidende figuur werd in de Federation Francaise d’ Aikido et de Budo. In de loop der jaren gaf hij in steeds meer Europese landen jaarlijkse Aikido stages en bezocht daarnaast regelmatig de Verenigde Staten en Zuid-Amerika voor het geven van Aikido stages. Met grote regelmaat gaf hij Aikido stages samen met Yamada sensei van de New York Aikikai.

Tamura was ereburger van de plaats Lesneven, waar hij jaarlijks een week les gaf. In 1999werd hij geeerd door de Franse overheid met de medaille Chevalier de l’ordre de Merite. In de jaren negentig opende hij zijn eigen dojo Shumeikan in het plaatsje Bras (Var, Frankrijk). Hij overleed 9 juli 2010.  

Tamura sensei was de eerste Japanse leermeester in Aikido waar ik les van kreeg. Ik herinner me nog de moeite die ik aanvankelijk had om te begrijpen wat het precies was dat hij probeerde over te brengen. Hij was weinig vormvast – als hij vier keer irimi nage voor deed, kreeg je vier keer een geheel andere variatie te zien. Gedurende enige tijd had ik daarom een grote voorkeur voor de lessen van Yamada sensei – als Yamada sensei technieken voor deed zagen ze er elke keer volkomen identiek uit. Door die vormvastheid leerde je als beginnend aikidoka vrij snel hoe de basistechnieken van Aikido er uit hoorden te zien. Tamura sensei leek zich weinig aan te trekken van de juiste vorm van een techniek. Dit leidde geregeld tot discussies onder zijn leerlingen; de een meende dat deze vorm van de techniek de juiste was en een ander meende dat een andere vorm van dezelfde techniek de enige juiste was. Discussies hierover konden zo hoog oplopen dat instructeurs zich afsplitsten van hun landelijke organisatie of dat leerlingen zich afsplitsten van hun dojo. Ook ik werd af en toe geconfronteerd met aikidoka die met grote stelligheid wisten te beweren dat de vorm van mijn techniek niet de juiste was. Die stelligheid maakte dat ik soms aan mijn eigen vaardigheid begon te twijfelen en op een dag besloot ik het probleem aan Tamura sensei zelf voor te leggen. Ik liet hem meerdere variaties van shiho  nage zien en vroeg hem welke de juiste was. Zijn antwoord verbijsterde me; “mais, pas de probleme – c’est shiho nage, c’est shiho nage et c’est shiho nage”. De variaties die ik hem had laten zien waren niet alleen basistechnieken, maar ook variaties van shiho nage die door meerdere Nederlandse instructeurs betwist werden.

Velen menen dat Tamura sensei les gaf in basistechnieken en in vorm, sommigen hanteren zijn eerste boek “Aikido” nog altijd een handboek met voorbeelden van standaard-technieken die tot in de detail nagedaan horen te worden. Tamura sensei zelf had om die reden een afkeer jegens het boek en het is ook nooit meer herdrukt. Degenen die een op een les van hem hebben gehad weten dat zijn techniek helemaal afhing van de energie die zijn uke aanbood, met als gevolg dat elke uitvoering van een techniek anders kon ogen en kon aanvoelen. Als je met hem oefende bood hij zichzelf meestal aan als uke - bij ook maar de miniemste fout was hij in staat om je techniek met zachte hand te stoppen of te leiden naar een overname. Het was vooral de zachtheid waarmee hij dat kon die me mateloos intrigeerde. Als geen ander was hij in staat om de ki van uke op te pikken en te leiden. 

Over zijn tweede boek leek hij meer tevreden ofschoon ook daar nooit een tweede druk van verscheen, met als gevolg dat inmiddels een nieuwe generatie aikidoka opgegroeid is zonder deze twee boeken van Tamura sensei ooit gezien te hebben

Zijn laatste boek geldt als zijn belangrijkste; Aikido tradition et transmission gaat precies over waar het in de Westerse wijze van Aikido-beoefening nog wel eens aan ontbeert; correct gedrag (reigi) in de dojo volgens de oude samurai traditie en de diepere betekenis er van, de werkelijke boodschap van Aikido en de juiste overdracht van Aikido in de geest van de grondlegger aan de volgende generatie.

 

Tamura sensei had lange tijd geen eigen dojo en gaf vooral les tijdens Aikido stages die door landelijke Aikido organisaties georganiseerd waren.

Stages die vaak bezocht werden door honderden deelnemers. Hierdoor was persoonlijke aandacht voor iedereen niet echt mogelijk, je had geluk als je persoonlijk onderricht tijdens deze lessen kreeg. Ander nadeel was dat je geen persoonlijke band met hem kon opbouwen – hij bleef voor de meeste aikidoka, ook al volgde je jaren of zelfs decennialang zijn lessen een sensei op afstand. Toch heeft hij op heel veel aikidoka grote invloed gehad. Ook ik ervaar die invloed nog dagelijks -af en toe als ik een aanwijzing geef aan een van mijn leerlingen dan hoor ik hem weer net als toen dezelfde aanwijzing aan mij geven.

Tamura sensei overleed 9 juli 2010 op 77-jarige leeftijd.

Tamura Nobuyoshi shihan (hachi dan) 2 maart 1933 – 9 juli 2010

Uitgaven:

Aikido, Methode National  1973

Aikido 1984

Aikido, tradition et transmission (vertaling in het Engels en in het Nederlands terug te vinden op het internet).

Tom Verhoeven

Dojo cho