Aiki En - Aiki Tuin

Live in each season as it passes; breathe the air, drink the drink, taste the fruit, and resign yourself to the influences of each.

Henri David Thoreau

I never had any other desire so strong, and so like to covetousness, as that one which I have had always, that I might be master at last of a small house and a large Garden.  ~Abraham Cowley, The Garden, 1666

Temidden van drieduizend werelden

Een enkele pruimenbloesem

De stenen poort zal

Voor de tweede maal openen

Doka van Ueshiba Morihei O sensei

Als vergoeding voor zijn taken werd de samurai jaarlijks uitbetaald in balen rijst. Verder was het voor de samurai altijd van belang dat hij in staat moest zijn om zelf in zijn voedsel te voorzien. Elke samurai beschikte daarvoor over een perceel land waarop hij rijst en groente verbouwde en eventueel wat vee hield. Een oude stelregel was dat elke samurai minstens een pruimenboom moest planten. Gezouten pruimen worden nog altijd gezien als een lekkernij, maar ook als een remedie tegen allerlei kwaaltjes. Kruiden en paddestoelen werden gevonden in de omliggende bossen. In sommige streken werd thee verbouwd. De beoefening van krijgskunst en de teelt van groenten ging in het leven van de samurai hand in hand.

Al voor de oorlog was Ueshiba Morihei O Sensei begonnen met het kopen van grond in Iwama, Ibaraki prefectuur. Zijn doel was om ooit een boerderij-dojo te vestigen. Hij bezat uiteindelijk bijna zeven hectare grond – een aanzienlijk landgoed voor een land als Japan.

Teleurgesteld in de opvattingen van de Japanse leiders besloot Ueshiba Morihei O Sensei zich na de aanvang van de tweede wereldoorlog, terug te trekken uit het maatschappelijke leven en zich voortaan te wijden aan een leven in de natuur. Van jongs af aan had hij ervaring opgedaan met het verbouwen van groenten en kennis opgedaan van de natuur. Het leven met de seizoenen en temidden van de natuur groenten verbouwend zag hij geheel in de geest van de klassieke samurai. Bovendien beschouwde hij het leven met de natuur als een Aiki ideaal.

Zijn landgoed bij Iwama bestond voor een belangrijk deel uit bos en onontgonnen terrein. Er stond geen huis op het terrein, maar van zijn buren kon hij een oude houten schuur overnemen. Leerlingen en kennissen die hem vanuit Tokyo bezochten waren geschokt door zijn leefomstandigheden . Het oogde allemaal heel armoedig. Bovendien was het contrast met zijn vroegere leven temidden van hooggeplaatste militaire officieren, politici, academici en leden van het keizerlijk hof met dit spartaans aan doende bestaan wel erg groot. Maar O Sensei was gelukkig met zijn terugkeer naar de natuur. Hij werkte met plezier op het land, rooide boomstronken, bewerkte de grond, zaaide en plantte zijn favoriete groenten en verbaasde zijn buren met zijn goede oogsten.

Zijn training zette hij ondertussen voort en in 1942 koos hij definitief voor de naam Aikido voor zijn krijgskunst (de naam Aikido is overigens niet door hem zelf bedacht, zelf had hij het meestal simpelweg over Aiki als hij sprak over zijn Budo. Soms gebruikte hij het begrip Aiki no michi). Gedurende de oorlogsjaren concentreerde hij zich op het aanleggen van een buiten-dojo en de bouw van een Aiki jinja (schrijn) op zijn landgoed. De eerste Aiki jinja had een eenvoudige constructie die later vervangen zou worden door een meer traditionele jinja.

Aiki Jinja in aanbouw

Torii voor de Aiki Jinja in Iwama, Ibaraki.

Na de oorlog kwamen meer van zijn leerlingen bij hem langs om les te krijgen. De eerste trainingen werden buiten gegeven.

Naast zijn huis bouwde hij met zijn leerlingen een dojo. De dojo was voorzien van een houten vloer en had aanvankelijk geen tatami (matten). De leerlingen volgden een intensief programma van meerdere trainingen per dag, ongewapende technieken in de dojo, wapentechnieken buiten voor de dojo. Er werden ook trainingen gegeven op onverwachtse momenten, soms werden ze midden in de nacht gewekt voor een training of besloot O Sensei op een willekeurige dag de bergen in te trekken om daar in de bossen een training te geven. Tijdens een van die nachtelijke trainingen realiseerden zijn leerlingen zich tot hun schrik dat O Sensei geen bokken tegen hen gebruikte maar een shinken – een echt zwaard! In het donker hadden ze niet gezien dat hij die bij zich had, ze ontdekten het tijdens het trainen door de weerschijn van de maan op het wapen.

Daarnaast werkten ze dagelijks in de tuinen, hielpen met het bouwen of herstellen van het huis, de dojo en de Aiki jinja. Ook het reinigen van de dojo en de ruimte voor de Aiki jinja behoorden tot hun dagelijkse taken.

“Werken in de Aiki En tuinen is zwaarder dan budo training” beweerde O Sensei eens. Vooral in het begin moesten er veel bomen gekapt en gerooid worden en er moest grote stenen verplaatst worden. Op een dag lukte het zijn leerlingen niet om een groot rotsblok te verplaatsen. Ze vroegen O Sensei om hulp, deze keek naar de rotsblok, en zonder enige zichtbare moeite verplaatste hij de rotsblok naar de plek waar hij hem hebben wilden. Hij legde uit dat ook hier het principe van Aiki van toepassing was.

Iwama was ook de plek waar O Sensei zich verder in Shinto kon verdiepen. Bewoners in de wijde omgeving werden voortaan in alle vroegte gewekt door de klanken van zijn kotodama. Hij was dagelijks in gebed te vinden voor de Aiki jinja. Zijn lessen begon hij elke dag met een reinigingstekst en reinigingsritueel. Incidenteel liep hij naar een waterval in de bergen om daar een rituele reiniging onder de waterval te ondergaan. Hij nam ook deel aan Buddhistische riten waarbij hij de hart-sutra met diepe luide klanken reciteerde.  

Het terugtrekken uit het maatschappelijk leven om de aandacht volledig te richten op de eigen natuur of op de beoefening van een kunst of ambacht als methode tot geestelijke ontwikkeling behoort tot een lange oosterse traditie. Het gaat daarbij niet om wat we in het westen zien als een liefhebberij waar we ons mee bezighouden na pensionering, maar om een spiritueel afscheid van maatschappelijke verplichtingen en om een verandering van levensstijl waarbij men zich ontdoet van opgelegde regels, normen en waarden en de werkelijkheid op een directe wijze tracht te ervaren.

Voor veel aikidoka is leven en werken in de natuur in combinatie met Budo keiko in de natuur nog steeds een inspirerend ideaal, ofschoon er slechts weinig dojo zijn waar men ook echt de mogelijkheid heeft om dit ideaal te verwezenlijken.

         

Tom Verhoeven

Auvergne, zomer 2012